Γιάννα Καρτάλη
Η Γιάννα Καρτάλη είναι κόρη του Γιαννάκου Καρτάλη και της Νίκης Παπαντωνίου και γεννήθηκε στις 15 Δεκεμβρίου του 1961. Τα αδέρφια της είναι ο Χρήστος (ο Τάκης ο Ψηλός) και ο Κώστας Καρτάλης.
Η Γιάννα έζησε όμορφα παιδικά χρόνια στο χωριό (τα Πλαστήρια / Νέα Κεσσάνη Ξάνθης), μέσα σε μια αρμονική και δεμένη οικογένεια, περιτριγυρισμένη από πολλούς και αγαπημένους φίλους και συγγενείς. Η δεκαετία του 1960 ήταν μια εποχή ακμής για το χωριό και προόδου για την οικογένεια των Καρταλαίων, οι οποίοι δούλευαν ακούραστα και ασταμάτητα, αυξάνοντας το βιος τους, αλλά ταυτόχρονα προσφέροντας και στο σύνολο, με αποτέλεσμα να έχουν το θαυμασμό και την αγάπη όλων των συγχωριανών. Η Γιάννα θυμάται ότι εκείνη την εποχή το χωριό ήταν γεμάτο παιδιά και, όταν δεν ήταν στο σχολείο ή στο χωράφι, έπαιζαν χαρούμενα ωραία παραδοσιακά παιχνίδια. Αγαπημένες της φίλες ήταν η Σοφούλα Κουτάλιου, η Σούλα Κοψαλίδου, η ξαδέρφη της Δέσποινα (Πέπη) Διαβή, η άλλη ξαδέρφη της, η Χρύσα Αχτάρη κ.α. Μια όμορφη ανάμνησή της είναι από τα νυχτέρια που γίνονταν όλο το χειμώνα στα σπίτια συγγενών και γειτόνων. Οι μεγάλοι συζητούσαν, οι γυναίκες ταυτόχρονα έκαναν και διάφορες δουλειές, όπως πλέξιμο ή κέντημα, και τα παιδιά έπαιζαν φτιάχνοντας με τις κουβέρτες σπιτάκια. Το δημοτικό σχολείο τότε ήταν εξατάξιο και χαρισματικοί δάσκαλοι, όπως ο Δημήτρης Παλιάτσος φρόντιζαν όχι μόνο για την εκπαίδευση και τις θεωρητικές γνώσεις των παιδιών, αλλά κυρίως για την αγωγή, την ψυχαγωγία και την πρόοδό τους. Έτσι, διοργάνωναν εκδρομές στα Λουτρά της Ποταμιάς και στο Φανάρι (του νομού Ροδόπης, όπου μια φορά μετακινήθηκαν με βάρκες από το Πόρτο Λάγος), ανέβαζαν πλούσιες θεατρικές παραστάσεις …
Η Γιάννα πρώτη από αριστερά
… και προετοίμαζαν άρτιες και εντυπωσιακές γυμναστικές επιδείξεις:
Σε αυτή τη φωτογραφία από αριστερά ο Χρήστος Καρτάλης (Τάκης ο Αμερικάνος), οι Χρήστος (Τάκης ο Ψηλός) και Κώστας Καρτάλης (του Γιαννάκου) με την αδερφή τους Γιάννα και μπροστά τα δύο μικρά ξαδέρφια τους, η Χρύσα Αχτάρη και ο Σάκης Καρτάλης.
Η καθημερινότητα βέβαια δεν είχε μόνο παιχνίδι για τα παιδιά του χωριού. Είχε επίσης δουλειά, στο σπίτι, για να βοηθήσουν στις οικιακές εργασίες ή στα ζώα, αλλά και στο χωράφι. Η οικογένεια της Γιάννας με αρχηγό τον παππού Χρήστο δούλευε σύσσωμη και ολημερίς. Οι γονείς της, η γιαγιά Γιαννούλα, θείοι και θείες, τα ξαδέρφια της, όλοι αγωνίζονταν ισότιμα για να βγει η δουλειά. Βασική καλλιέργεια ήταν το σουσάμι, στα χωράφια που είχαν στο Φανάρι και η Γιάννα θυμάται ότι ανέβαινε στην πλατφόρμα του τρακτέρ και βοηθούσε τον πατέρα της, το Γιαννάκο, να τακτοποιεί τα δεμάτια, όπως και ότι δούλευαν με τη συντροφιά ενός ραδιοφώνου, το οποίο διαρκώς μετακινούσαν, ώστε η μουσική να τους ακολουθεί. Όπως η ίδια τονίζει, σ’ αυτήν την οικογένεια ποτέ δεν ακούστηκε η λέξη «κουράστηκα». Η εργατικότητα και η αφοσίωσή τους στο καθήκον τούς κατέστησαν οικογένεια – πρότυπο, αλλά και την πιο ευκατάστατη στο χωριό.
Επικεφαλής της οικογένειας, όπως είπαμε, ήταν ο παππούς Χρήστος Καρτάλης, ο οποίος ήταν εξαιρετικά δυναμικός και ευφυής, οργάνωνε άριστα τη δουλειά και καθόριζε τη θέση και την πορεία όλων των μελών της οικογένειας, χωρίς να υπάρχει περιθώριο αμφισβήτησης των αποφάσεών του. Παρομοίως δυναμική και αυστηρή ήταν η γυναίκα του η Γιαννούλα, όμως είχαν και την πιο ευαίσθητη πλευρά τους. Ο παππούς Χρήστος ήταν πολύ δοτικός προς όποιον είχε κάποια ανάγκη και ως πρόεδρος του χωριού βοήθησε πολλούς. Επίσης, ήταν καλός και εκδηλωτικός με τα εγγόνια του. Πολλές φορές τα ανέβαζε στην πλατφόρμα του τρακτέρ και τα πήγαινε βόλτα στη θάλασσα. Κι επειδή ήταν ψάλτης, κάθε Κυριακή πήγαιναν τα εγγόνια στην εκκλησία, για να φιλήσουν το χέρι του και να τους δώσει μια δραχμή για χαρτζιλίκι. Η γιαγιά Γιαννούλα ήταν καλλίφωνη, της άρεσε να τραγουδά στα εγγόνια της και να τους μαθαίνει παραδοσιακούς χορούς. Η Γιάννα λέει ότι πρώτα έμαθε από τη γιαγιά της να χορεύει και μετά να διαβάζει και να γράφει.
Οι άλλοι παππούδες, ο Ευλάμπιος και η Άννα Παπαντωνίου, γονείς της μαμάς Νίκης, ήταν άνθρωποι χαμηλών τόνων, πάντα ήρεμοι και γλυκομίλητοι. Η αγαπημένη συνήθεια του παππού Ευλάμπιου ήταν να μαζεύει όλα τα εγγόνια κοντά του και να τους διηγείται ιστορίες από τη μικρασιατική εκστρατεία, στην οποία είχε συμμετάσχει. Του άρεσε επίσης να τους αφηγείται λαϊκά και ευφάνταστα παραμύθια. Τα καλοκαίρια η Γιάννα έμενε για λίγες μέρες στο σπίτι της θείας της, της Βιργινίας, και θυμάται με νοσταλγία τις όμορφες βραδιές στο εστιατόριο «Κήπος», που βρισκόταν δίπλα στο χείμαρρο Κόσυνθο, σ’ ένα ειδυλλιακό τοπίο. Έτσι, η μικρή Γιάννα εξοικειωνόταν με τη ζωή στην πόλη και άλλαζε περιβάλλον και συνήθειες. Από τη ζωή στο χωριό η Γιάννα θυμάται επίσης ότι στις σημαντικές στιγμές της ζωής των ανθρώπων συμμετείχαν όλοι. Οι γάμοι, οι βαφτίσεις, αλλά και οι κηδείες πάντα συνοδεύονταν από πλήθος κόσμου που μοιράζονταν με σεβασμό, εξ ίσου τη χαρά και τη λύπη των συγχωριανών τους. Τα παιδιά χαίρονταν πολύ στις βαφτίσεις, γιατί, όπως μας είπε η Γιάννα, τρέχανε στο σπίτι του μπαμπά του μωρού που θα βαφτιζόταν, για να του πουν το όνομα και το πρώτο παιδί που έφτανε, έπαιρνε τα πιο πολλά λεφτά.
Μετά το δημοτικό η Γιάννα πήγε στο Γυμνάσιο θηλέων στην Ξάνθη, όπου για κάποια χρόνια νοίκιαζε ένα δωματιάκι, το οποίο είχε ένας γνωστός τους στο παζάρι και τα υπόλοιπα πηγαινοερχόταν. Το Γυμνάσιο ήταν εξατάξιο τότε. Οι εφηβικές παρέες της εξακολούθησαν να είναι οι καλές φίλες και τα αγαπημένα ξαδέρφια από το χωριό. Τα πάρτι της παρέας ήταν θρυλικά!
Τα αγαπημένα ξαδέρφια, Γεωργία Παπαντωνίου, Φώτης
Τσατράλης, Γιάννα Καρτάλη και Άννα Παπαντωνίου σε πάρτι το 1977 στο σπίτι της Γιάννας..
Στο ίδιο πάρτι πρώτη από αριστερά η Λίτσα Διαβή, μετά η Γιάννα Καρτάλη, ο Αντώνης Παπαντωνίου (του Θανάση), η Γεωργία Παπαντωνίου (του Βασίλη), ο Φώτης Τσατράλης και καθιστή μπροστά η Άννα Παπαντωνίου (του Θανάση).
Οι γονείς της Γιάννας ήθελαν να σπουδάσει η κόρη τους, όπως και οι δύο γιοι τους, και παρείχαν στα τρία παιδιά τους ίσες ευκαιρίες προσωπικής εξέλιξης, όπως και την ελευθερία της επιλογής. Γιατί ήταν άνθρωποι ανοιχτόμυαλοι και φιλελεύθεροι, γεμάτοι κατανόηση και αγάπη. Έτσι, μετά το Γυμνάσιο η Γιάννα σπούδασε σε μια σχολή λογιστών και μετά έφυγε στην Αθήνα, όπου οι ευκαιρίες για εργασία ήταν περισσότερες. Αρχικά έμεινε κοντά στον αδερφό της, Κώστα, ο οποίος ήταν δημοσιογράφος. Η πρώτη της δουλειά στην Αθήνα ήταν πωλήτρια σ’ ένα μαγαζί στο Κολωνάκι και αφού αργότερα άλλαξε κάποιες δουλειές, προσελήφθη ως υπεύθυνη μισθοδοσίας στον Όμιλο «Γερμανός». Εκεί δούλεψε για 21 χρόνια και από εκεί συνταξιοδοτήθηκε. Η δουλειά αυτή υπήρξε ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της ζωής της. Ήταν μια δουλειά δύσκολη και απαιτητική, χρειάστηκε να αφοσιωθεί πλήρως και να κουραστεί πολύ, γνώρισε όμως ανθρώπους, με τους οποίους η σχέση της ήταν ανεκτίμητη, είχε καλές απολαβές, αποκόμισε σημαντικές εμπειρίες και χάρηκε τα χρόνια που αφιέρωσε εκεί. Άλλωστε η Γιάννα ποτέ δε φοβήθηκε την κούραση και τη σκληρή δουλειά. Μεγάλωσε με αδιαπραγμάτευτες αρχές, όπως η εργατικότητα, η εντιμότητα, η ακεραιότητα, η ευσυνειδησία, η φειδώ στα χρήματα, η περήφανη αξιοπρέπεια και μ’ αυτές πορεύτηκε στη ζωή.
Παντρεύτηκε το 2000 τον … και στις 24.5.2003 απέκτησε μία πανέμορφη κόρη, τη Νίκη, το καμάρι της, η οποία σπουδάζει στο τμήμα Ελληνικής Φιλολογίας του Δ.Π.Θ. στην Κομοτηνή.
Η Γιάννα αγαπάει πολύ τα ταξίδια και την τέχνη και φροντίζει να απολαμβάνει και τα δύο. Τα ταξίδια τη βοηθούσαν πάντα να αποσυμφορείται από την πίεση της δουλειάς και της καθημερινότητας και επιστρέφοντας να κάνει μια νέα αρχή. Έχει ταξιδέψει σε πολλά μέρη: Βραζιλία, Αργεντινή, Ουρουγουάη, Κένυα, Αίγυπτο, Ταϊλάνδη, Σιγκαπούρη, Κίνα, Ρωσία, σε όλη την Ευρώπη και είναι αποφασισμένη να συνεχίσει τα ταξίδια.
Η τέχνη θεωρεί ότι εξυψώνει τον άνθρωπο και γι’ αυτό φροντίζει να την έχει στην καθημερινότητά της. Είναι λάτρης της μουσικής και παρακολουθεί μαέστρους και ορχήστρες στη δουλειά τους, λάτρης του θεάτρου του κινηματογράφου και της λογοτεχνίας και γενικά την ενδιαφέρει οτιδήποτε έχει σχέση με τον πολιτισμό, γιατί είναι κομμάτι το εαυτού της.
Η Γιάννα Καρτάλη φέρει ως προσωπικότητα όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά που ανέδειξαν την οικογένειά της άξια εκτίμησης και θαυμασμού. Είναι δυναμική, ευθύς, ρεαλίστρια, απίστευτα εργατική, έξυπνη και καλλιεργημένη, με πηγαία αίσθηση του χιούμορ, κοινωνική, ανοιχτόκαρδη και εξαιρετικά δοτική, άνθρωπος που θέλει μόνο το καλό να προσφέρει στους άλλους, είτε αυτό είναι ανιδιοτελής φροντίδα, είτε απλώς ένας καλός λόγος. Η ποιότητα του χαρακτήρα της φαίνεται κι από το πώς έχει διατηρήσει τις παιδικές φιλίες της, όπως και από το πώς νοιάζεται και περιποιείται τους γονείς της (τώρα πλέον μόνο τον πατέρα της, μετά την απώλεια της μητέρας της), όποτε επισκέπτεται το χωριό, πράγμα που κάνει συχνά πυκνά.